شعار ایمنی اصل ضروری اشتغال

نام محصول علائم ایمنی : شعار ایمنی اصل ضروری اشتغال

کد کالا علائم ایمنی :  3038

 name product : safety sign 

*   ساخت تابلوها و برچسب های ایمنی مطابق با درخواست مشتری(سایز سفارشی)امکان پذیر است.

*  اضافه شدن لوگو یا نام شرکت در تابلوها و برچسب های ایمنی بصورت رایگان امکان پذیر می باشد.

*  در صورت تمایل قبل از چاپ برچسب ها و تابلوها طرح ها بصورت پیش نمایش جهت تاییدو تصحیح ارسال می شود.

* برای انتخاب بهتر تابلوهای مورد نظر و رفع سوالات خود می توانید با همکاران ما بصورت 24 ساعته مشاوره رایگان دریافت کنید.

مطالب مرتبط :

(هدف و آرزوی مجموعه ایمن ساین روزی ایمن و بدون حادثه برای شماست.)

 ایمنی در کار و اهمیت و نقش آن در شکوفایی استعدادهای نهفته انسان، جزء موضوعاتی است که مورد توجه خیلی از روان شناسان و جامعه شناسان عصر حاضر قرار گرفته است.

 قرن 21 قرن ، خلاقیت و نوآوری و تنوع طلبی در بشر است و بیش از هر دوره دیگری می تواند به ظهور و تکامل شایسته خود برسد. اگرچه پژوهش در چنین امری، نیازمند نوعی بستر سازی مناسب و آماده سازی امکانات است که نباید از آن غافل بود.

حوادث و بیماری های شغلی یکی از تراژدی های انسانی صنعت امروز و یکی از بروزترین مشکلات و ضایعات اقتصادی این دوره است.

خوش‌ بینانه‌ترین آمارها در این مورد ، نشان دهنده این است که تعداد آسیب‌های منجر به مرگ ، بیش از دو میلیون نفر در طول هر سال و بیش از 5400 نفر در هر روز تخمین می‌زنند.

هزینه های این مشکلات ناشی از آسیب‌ها و بیماری‌های کار بین 1 تا 6 درصد تولید ناخالص ملی کشورها تخمین زده می‌شود.

بار اقتصادی تحمیل شده ناشی از این حوادث تنها شامل غرامت نمی شود. بلکه می تواند زیانهای تولید، شکست برنامه‌های تولیدی و خسارات وارده به تجهیزات تولیدی را نیز شامل شود و این هزینه‌ها به کل جامعه، بنگاه‌های اقتصادی و کارگران تحمیل شود.

تلاش‌های بسیار گسترده‌ای برای کاهش و کم شدن بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار در اکثر کشورهای و سازمان‌های جهانی انجام شده است.

هر چند این تلاش‌ها تا حد زیادی از وقوع عوارض ناشی از کار را کاهش داده است اما همچنان کافی نیست و امید است با تلاش بیشتر همه جوامع بین المللی ، بالاترین سطح ایمنی در کار ایجاد شود و شاهد هیچ بیمار و حادثه ای برای هیچ فردی در اثر کار کردن ایجاد نشود .

در این مقاله سعی شده از تمام جهات موضوع ایمنی و بهداشت را در کار بررسی کنیم و هر آنچه نیاز است در این رابطه به عنوان یک کارفرما بدانیم توضیحات کافی داده شده است خوشحالیم که با ما همراه هستید.
تعریف و منظور جامع جهانی از ایمنی در کار

 کمیته مشترک از کارشناسان سازمان جهانی بهداشت ملقب به ((WHO)) و سازمان بین المللی کار ملقب به ((ILO))، هدف و تعریف ایمنی در کار را به این منظور مشخص کرده اند :

1- علم و هنر در تامین بالاترین حد ایمنی و سلامتی برای کارگران در محیط کار

2- تطبیق دادن کار با مقتضیات روحی و جسمی کارگرها

3- سعی در حفظ سرمایه های سازمان از طریق ایجاد محیط کار سالم‌تر

4- انتخاب کردن کارگر مناسب‌تر و ماهرتر برای هر کار خاص

5- جلوگیری از به وجود آمدن حوادث و بیماری‌های ناشی از فعالیت های شغلی و ارائه آموزش‌های بهداشت شخصی مورد نیاز

6- تشخیص به موقع و درمان به موقع بیماری‌ها

7-توجه به مسائل مورد نیاز ایمنی کارگران و افراد وابسته به آنان

تا در نتیجه هر کارگر بتواند با برخورداری از حداکثر سلامتی و ایمنی ، فردی مؤثر برای سازمان مورد نظرش باشد.

با توجه به این طرح سازمان جهانی بهداشت در مورد سلامت و ایمنی کارگران، برنامه جدیدی در راستای استراتژی جهانی “بهداشت حرفه‌ای برای همه” با این دید صورت گرفته است :

امنیت شغلی

میزان درآمد و سواد

میزان مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها

رفتارها، سنت‌ها و آداب و رسوم

از جمله موضوعاتی است که در بهداشت حرفه‌ای به عنوان علم ناظر بر سلامت نیروی کار مطرح است.

 امروزه بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار، تبدیل به یکی از نگرانی‌های اصلی  افراد به ویژه جامعه کارگری و دست‌اندرکاران مسائل ایمنی و بهداشت محیط کار شده است و کشورهای صنعتی، کوشش بسیاری برای ایمن و قابل تحمل کردن محیط کار در کشور خود صرف می‌کنند.

این جوامع با در نظر گرفتن این موضوع که ارتقای سطح سلامت نیروی کار ماهر، موجب پیشرفت در توسعه یافتگی می‌شود، موضوع بهداشت حرفه‌ای را برنامه‌هایی برای حفظ جان انسان‌های شاغل و سلامتی و راحتی آنان، همچنین نگهداری ثروت‌های ملی و مردمی دانسته و می‌کوشند محیط کار را محطی ایمن‌تر، قابل تحمل‌تر و انسان پسندتر کنند.

در این جوامع شعار جهانی” اول ایمنی، بعد کار” بازتاب واقعی داشته و دارد و آنجا که سخن از ایمنی و بهداشت کار به میان می‌آید و این مهم بدون توجه به گرایش‌های فکری، چه در مراجع قانون‌گذاری و چه در مراجع اجرایی و یا علمی آن را تأیید می‌کنند.
اهمیت و ضرورت داشتن ایمنی در کار و بهداشت محیط کار

امروزه بسیاری از افراد بیش از یک‌سوم زندگی پس از بلوغ خود را در فضاهای مخاطره‌آمیز می‌گذرانند.

طبق آمار رسمی سازمان جهانی بهداشت، سالانه در جهان ۱۲۰ میلیون حادثه شغلی با 5/3 میلیون تلفات اتفاق می‌افتد که خسارات ناشی از آن‌ها ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و نیز ۶۸ تا ۱57 میلیون مورد بیماری شغلی در اثر تماس‌های شغلی، سلامت جهان را به مخاطره می‌اندازد که علاوه بر ضایعات انسانی، هزینه‌های مربوط به این لطمات، درصد زیادی از تولید ناخالص ملی را در برخی کشورها ازجمله ایران، به خود اختصاص می‌دهد.

 هزینه درمان و خارج شدن یک نیروی کار فعال در جامعه نیز یک ضرر بزرگ است و علاوه بر این‌ها مسائل روانی و اثراتی که فرد از کار افتاده بر خانواده و اطرافیان خود می‌گذارد، در شادابی و سلامت جامعه، تأثیر خواهد گذاشت.

آمار منتشر‌ شده توسط گروه سازمان پزشکی قانونی نشان داده است که آمار قربانیان محیط‌ های کاری در ایران به‌شدت رو به افزایش است.

 به‌طوری‌که در سال ۱۳۸۳، ۶۹۷ نفر در محیط‌های کاری جان خود را ازدست‌داده‌اند که این آمار نسبت به سال ۸۲ ، 34/8 درصد افزایش داشته است.

 بنابراین توجه به موارد فوق باعث می‌گردد تا مسئله ایمنی و بهداشت‌کار به‌طورجدی مورد کنکاش و پژوهش قرارگرفته و تلاش‌هایی در راستای بهبود و ارتقای آن صورت پذیرد.
تاریخچه ای از قوانین  ایمنی در محیط کار:

ایمنی عنوانی است که برای حفاظت انسان و کارآیی او از صدمات و پیشگیری از صدمه دیدن انسان تعریف می‌شود.

 اولین تلاش‌های انسان در جهت بهبود ایمنی در کار 2۰۰۰ سال پیش در کتاب تاریخ طبیعی Pliny و Elder منتشر شده است.

در این کتاب گفته‌شده که برای جلوگیری از استنشاق مواد سمی، کارگران باید از ماسک‌های حفاظتی استفاده نمایند

 از اولین وسایل ایمنی استفاده شده لامپهای ایمنی معادن را می توان نام برد لذا ایمنی سابقه بسیار طولانی دارد و به موازات این امر تحقیقات پیرامون آن نیز از قدمت بالایی برخوردار است.

 هدف از اجرای مقررات ایمنی و دستورالعمل‌های مربوطه به آن ، بوجود آوردن مکانی سالم‌تر و امن‌تر  است به‌نحوی که کارگران بدون دغدغه خاطر و ترس از خطر  هنر و مهارت های خود را بکار گیرند.
مفهوم و منظور ایمنی در کار چه مواردی است؟
به چه فعالتی کار می گویند؟

به زبان عامیانه منظور از کار هر فعالیتی هست که هر شخص به‌عنوان یک شغل آن را انجام می‌دهد تا درآمدی مشخص داشته باشد، تعریف می‌شود.

اما اگر دقیق‌تر بگویم ، کار عبارت است از استفاده از جسم و فکر یک فرد برای انجام یا ساختن چیزی به‌شرط آنکه جنبه استراحت و بازی نداشته باشد.

 طبیعی است که بشر در انجام هر کاری هدف به دست آوردن نتیجه بیشتر و بهتر و مرغوب‌تر را دنبال می‌کند.

وقتی از فکر و جسم انسان به‌خوبی و به‌درستی استفاده شود نتیجه کار بهتر بیشتر و موردپسندتر خواهد بود.

 اگر تجهیزات و ابزاری که برای سرعت بخشیدن به انجام کار و ممکن ساختن کارهای عظیم مورداستفاده انسان قرار می‌گیرند، به‌خوبی نگهداری شده و همواره آماده ارائه خدمات باشند نتیجه حاصل از کار را برای زمان‌های طولانی تداوم بخشیده و ازدیاد آن را میسر می‌سازند.

 دقت در انتخاب و کیفیت مواد و مصالح مورداستفاده در انجام کار و همین‌طور دقت در کیفیت انجام خودکار و محصول به‌دست‌آمده درجه تقاضا و مقبولیت محصول را افزایش می‌دهد.

 به همین دلیل امروزه مسائل و موضوعات مختلفی چون:

نیروی کار (شامل انتخاب، دانش، آموزش، مهارت و توانایی‌های جسمی و ذهنی و …)

روش‌های کاری (مطالعه و تغییر روش‌ها به‌منظور دستیابی به روش‌های ساده، ممکن، کارا، کم‌هزینه و… )

تجهیزات و ابزار کار (شامل طراحی و ساخت مناسب، روش‌های استفاده بهینه، برنامه‌های تعمیر و نگهداری و… )

کیفیت (شامل کیفیت مواد مصرفی ، مبانی و محصول، کیفیت انجام کار و…)

بسیار مورد توجه قرارگرفته و به‌صورت رشته‌های خاص مورد مطالعه پوسته انسان می‌باشند.
مفهوم و منظور از ایمنی در کار چیست ؟

ایمنی دوری از خطر تعریف‌شده است اما دوری از تمام خطرات به‌طور کامل غیرممکن است، بنابراین ایمنی یک موضوع حفاظت نسبی در برخورد با خطرات است.

ایمنی در کار شرایطی را فراهم می‌کند که منابع انسانی را از عوامل مضر و تهدیدآمیزی که می‌تواند سلامت آنان را به خطر اندازد، مصون می‌دارد و عدم توجه به این شرایط موجب مرگ کارگر، آسیب‌های جسمانی او و خسارات مالی و تجهیزاتی می‌شود.

به‌عبارت‌دیگر ایمنی در کار یعنی تلاش برای جلوگیری ازآنچه که باعث کاهش میزان محصول با نتیجه کار و پایین آمدن کیفیت آن و هدر رفتن نیرو و تلاش‌های صرف شده در انجام کار می‌گردد.

 امروزه ایمنی کار به صورت مختلفی چون پیشگیری از حوادث با داشتن سطح قابل‌ قبول ریسک‌های مختلف موجود در انجام کار تعریف‌شده است.

 یکی از بهترین تعاریف عبارت است از میزان یا درجه فرار از خطرات (Degree or freedorn from hazards) قسمت اصلی در این تعریف، فرار از خطرات می‌باشد و کلمه میزان یا درجه برای تعیین محدوده و مرز بکار رفته است.

 می‌توان گفت که هر شخص، هر صنعت، هر کارخانه، هر سازمان و هر کشوری باید خود تصمیم بگیرد که میزان یا درجه فرار از خطرات با ایمنی چقدر باشد.

این بستگی درجه یا میزان ایمنی به خود هر سازمان و کشور یکی از عمده‌ترین دلایلی است که موجب شده تا امروزه ایمنی نتواند همانند کیفیت و محیط‌زیست به‌صورت استانداردهای بین‌المللی مطرح شود.
تصمیم‌گیری در مورد این میزان با درجه ایمنی به عوامل مختلفی مربوط می‌شود که عبارت‌اند از:
۱) دانش و آگاهی:

هرچه میزان و سطح دانش و آگاهی یک فرد، صنعت یا سازمان بالاتر باشد ، بیشتر تمایل خواهد داشت که میزان ایمنی را بالاتر ببرد.

مثلاً اگر در صنعتی میزان صدای موجود بالا باشد و افراد مشغول به کار و مسئولین صنعت، به موضوع آلودگی صدا و اثرات آن در سلامتی انسان‌ها و حد مجاز قرارگیری در معرض صدا در طول ساعات کار، آگاهی داشته باشند طبیعی است که به فکر رفع و کنترل صدا خواهند بود. در غیر این صورت اصلاً به وجود صدایی پی نخواهند برد.
2) توانایی‌های مختلف:

 اگر صنعت و سازمان مورد نظر ما،بودجه مالی خوبی نداشته باشد. با وجود تمایل مسئولین و افراد مشغول به کار در آن جا برای رفع و کنترل خطر آلودگی صوتی امکان انجام کار مهمی برای رفع خطر معمولا امکان پذیر نمی باشد.

به همین ترتیب سایر امکانات نظیر امکانات تکنولوژیکی ، اجتماعی ، فیزیکی و سیاسی می تواند به‌ عنوان مانعی در بالا بردن درجه فرار از خطر حساب شود.

میزان با درجه ایمنی نشانگر آن است که ایمنی قابل‌اندازه‌گیری است.

با تعیین این مقدار می‌توان وضعیت ایمنی یک سازمان یا صنعت را در یک‌ زمان خاص معین ساخت و همچنین با مقایسه وضعیت ایمنی مختلف در دو بازه زمانی مختلف در مورد برنامه‌های ایمن‌سازی و ارتقاء سطح با درجه ایمنی سازمان یا صنعت در دوره محدود به دو زمان مشخص شده اظهار نظر نمود.
بهداشت‌ حرفه‌ای در کار و چالش های احتمالی؟

بهداشت حرفه‌ای فعالیتی علمی است که با شناسایی، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان‌آور محیط کار و انجام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، حافظ سلامت کارکنان و شاغلین می‌باشد.

هدف از بهداشت حرفه‌ای نگهداری و بهبود سلامت جسمی و روانی کارگران همه مشاغل وافراد وابسته به او و رسانیدن آن به حداکثر ممکن است.

 برای رسیدن به این هدف اقدامات و فعالیت های زیر در برنامه کاری موسسات وصنایع مختلف قرار می گیرد:

1.آموزش موازین بهداشتی و ایمنی به کارگران در ارتباط با شغل آنان

2. سالم‌سازی محیط کار با شناخت، بررسی و کنترل عوامل زیان‌آور مربوط

3. بهسازی تأسیسات ایمنی، رفاهی و بهداشتی کارگاه‌ها

4. انجام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی از طریق معاینات قبل از استخدام و معاینات دوره‌ای به‌منظور تعیین وضع سلامت و تشخیص به‌موقع بیماری‌های مسری

5. پیشگیری از بروز حوادث ناشی از کار و ارائه کمک‌های اولیه در صورت بروز حادثه

6. توجه به مسائل و مشکلات روانی و عاطفی شاغلین در محیط کار و خانواده
بیماری‌ های ناشی از کارها

بیماری شغلی یا بیماری‌ های ناشی از کار به گروهی از بیماری‌ ها اطلاق می‌شود که به علت انجام کار خاصی به وجود آمده و عامل به وجود آمدن آن‌ها حضور و فعالیت در محیط آن کار می‌باشد.

 به‌بیان‌دیگر بیماری‌ هایی هستند که به علت اشتغال به یک کار و تحت تأثیر شرایط موجود در آن محیط  به وجود می آید.

بنا بر تعریف فوق یک بیماری عادی که ممکن است هر کس در هر جا به آن مبتلا شود بیماری ناشی از کار تلقی نمی‌شود؛ هرچند کارگر در محیط کار به آن مبتلا شده باشد.

مثلاً کارگری که در محیط کار دچار سینه‌ پهلو می‌شود، بیماری وی ناشی از کار محسوب نمی‌شود چون ممکن بود همان بیماری را در منزل خود نیز بگیرد.

 ولی کارگری که با مواد سمی یا کارگری که جوشکاری می‌کند و دچار مسمومیت شدید می‌شوند به بیماری ناشی از کار مبتلا شده است چرا که در زندگی خصوصی و در خارج از محیط کار،سر و کاری با آن مواد نداشته.
حوادث ناشی از کارها

حوادث شغلی به حوادثی گفته می شوند که در حین انجام ‌وظیفه و به سبب آن برای کارگران اتفاق می‌افتد.

 مقصود از حین انجام‌ وظیفه تمام اوقاتی است که شخص در کارگاه و مؤسسات وابسته با ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا همچنین  به دستور کارفرما در خارج از محوطه مأمور انجام کاری شود.

همچنینً اوقات رفت‌وآمد کارگر از منزل به کارگاه و یا برعکس جزء این زمان محسوب می‌شود.

حوادثی هم که در حین اقدام برای نجات سایر کارگران آسیب‌دیده و مساعدت آنان اتفاق می‌افتد، حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه حوادث ناشی از کار سبب درد، رنج و در بعضی از موارد مرگ کارگر و زیان‌های مالی فراوان و تنزل سطح تولید می‌شود و با فرض این‌که کلیه زبان‌های وارده از طرف شرکت‌های بیمه پرداخت شود، ولی در اصل یک‌زیان ملی به شمار می‌آید.

بنابراین پیشگیری از حوادث شغلی ازنظر فردی، اجتماعی و اقتصادی دارای اهمیت است و برای دست پیدا کردن به این هدف باید همکاری همه‌جانبه‌ای بین مقامات رسمی کشور، کارفرمایان، کارگران، کمیته‌های ایمنی و بهداشت‌کار و سایر افراد ذینفع وجود داشته باشد.
کار ایمنی به چه کاری گفته می شود؟

سازمان بین‌المللی کار برای یک زندگی توأم باکمال آزادی، احترام و امنیت برای انسان‌ها بنا شد است.

همه دولت‌ها، سازمان‌های کارگری و کارفرمایی کشورهای عضو و جوامع و مقامات محلی و ملی توصیه می‌کند که حذف خطرها و حوادث محیط کار را در سرلوحه برنامه کاری خود قرار دهند.

و همچنین از جوامع بین‌المللی دعوت به عمل می آورند تا از تلاش‌های این سازمان برای حذف مسئولیت‌های غیرقابل‌قبول درزمینۀ کار اجباری در سطح جهان حمایت کنند و از همه انسان‌های آزادی‌ خواه می‌خواهد که برای تضمین شرایط کار شایسته و مطلوب و ایمن برای همه زنان و مردان در سطح جهان به این سازمان جهانی پیوندند.

در ژوئن ۲۰۰۳ کنفرانس بین‌المللی کار در مورد فعالیت‌های استاندارد شده سازمان بین‌المللی کار در زمینۀ ایمنی و بهداشت شغلی بحث کرد.

این بحث‌ها بین کمیته‌های سه‌جانبه که متشکل از ۱۰6 نفر از گروه دولت 48 نفر از گروه کارفرما و ۵۸ نفر از گروه کارگر بود، اتفاق افتاد.

کار شایسته و مطلوب باید یک کار ایمن باشد. نتایج این کنفرانس، رهکارها و اصولی را پیشنهاد کرده تا زمینه تحقق این هدف مهم توسط سازمان بین‌المللی کار فراهم گردد.
بعضی از این رهکارها به شرح زیر می‌باشند:

1- اهمیت اثرات جهانی بیماری‌ها و حوادث شغلی به‌عنوان بلاهای مهم صنعتی و مصیبت‌ های بشری و هزینه‌ های وابسته به آن، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای OSH را به موضوع قابل‌ توجهی جهت تحقق اهداف این برنامه تبدیل کرده است.

اما طبق تخمین ILO ، مرگ کارگران به علت حوادث ناشی از کار دو میلیون نفر در سال گزارش‌شده است.

 بنا بر این OSH از زمان تأسیس ILO در سال ۱۹۱۹ به یک موضوع اساسی برای این سازمان تبدیل‌شده است و هم‌اکنون نیز یک نیاز اساسی برای دستیابی به مقاصد کار شایسته محسوب می‌شود.

2-علاوه بر مقیاس‌های موجود برای کنترل خطرات و جلوگیری از آن‌ها، اجرا و توسعه استراتژی‌ها و راه‌حل‌های جدید برای کاهش خسارت‌های ناشی از آسیب‌های جسمانی، ماشین‌آلات و ابزارها، خطرات بیولوژیکی، روانی و بی‌نظمی‌ها موردنیاز است.

تأثیرات عوامل جمعیت شناختی و مهاجرت، شیفت‌های کاری، تغییرات سازمان‌های کار، اختلاف جنس و سن، ساختار و دوره‌های حیات شرکت‌ها و پیشرفت‌های سریع تکنولوژی نمونه‌هایی هستند که می‌توانند انواع جدیدی از خطرها و ریسک‌ها را به وجود آورند.

ارائه یک‌راه حل مناسب جهت جلوگیری از این تهدیدها باید اطمینان‌بخش بوده و بر اساس مجموعه‌ای از دانش، تجربه و عملکرد خوب به‌دست‌آمده باشد.

3-تلاش برای اجرای برنامه‌های OSH در سطح ملی و بین‌المللی پخش‌ شده است اما انسجام لازم را ندارد، بنابراین لازم است که OSH به‌عنوان یک اولویت اساسی مطرح شود و همه شرکای اجتماعی برای پذیرش و پیگیری مکانیزم های آن و بهبود مستمر سیستم‌های آن تلاش کنند.

 ILO آماده است جهت ایجاد محیط امن و سالم برای رسیدن به آرمان کار مطلوب و ایمن، یک اثر واقعی را از طریق این استراتژی خلق کند.

4- ساخت و نگهداری فرهنگ ایمنی و بهداشت شغلی (که از بیماری‌ها و حوادث شغلی پیش‌گیری کند) و ارائه یک نظریه سیستمی در مورد مدیریت OSH (که زمینه‌ساز تحقق آرمان کار شایسته در سطح جهان باشد) اولویت اساسی استراتژی جهانی OSH می‌باشد.
ایمنی در کار و بهداشت اشتغال

برای بیان ارتباط ایمنی در کار و بهداشت‌ اشتغال، رابطه بین این دو را با بهره‌وری بررسی می‌کنیم:

بهره‌وری عبارت است از زیرکانه و هوشمندانه کار کردن نه سخت‌تر کار کردن، پدیده‌ای چندبعدی است که شامل استفاده بهینه و مؤثر از کلیه منابع ازجمله سرمایه، زمین، مواد، انرژی، زمان و نیروی انسانی می‌باشد.

تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد وقتی شرایط کار ایمن و بهداشتی باشد و اصول بهداشت صنعتی و حرفه‌ای رعایت شود، نیروی انسانی احساس امنیت می‌کند.

 احتمال آسیب دیدن تجهیزات و وارد آمدن خسارت کاهش می‌یابد و محیط کار مطمئن و دلپذیر می‌شود و درنتیجه کارایی بیشتر و افزایش تولید، توان و بنیه اقتصادی کارفرما و در حد وسیع‌تر توان اقتصادی کشور ارتقا و تولید ناخالص ملی افزایش خواهد یافت.

در تشریح رابطه میان اشتغال و بهره‌وری، غالباً بهره‌وری را تابعی از رابطه بین سه رأس مثلث انسان، ماشین و مواد در نظر می‌گیرند.

 می‌توان گفت بهره‌وری ابزاری کار‌ساز در دست برنامه‌ریزان و مدیران اقتصادی است تا با راهکارهای علمی و مدیریت صحیح منابع، مواد و نیروی انسانی، رشد کمی و کیفی تولید را تضمین کرده، با رشد تولید داخلی، نرخ اشتغال کشور را ارتقا دهند.

وقتی‌که بهره‌وری پایین است، عرضه کالا با هزینه بیشتری صورت می‌گیرد و جامعه با افزایش قیمت‌ها مواجه می‌شود؛ نتیجه آن کسادی فروش در بازار است که موجب می‌شود تا واحدهای تولیدی با درصد کمی از ظرفیت‌های خود، کار کنند و این امر باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری جدیدی انجام نگیرد و بالتبع بیکاری در جامعه افزایش می‌یابد.

نهایت بهره‌وری بازهم پایین می‌آید و به همین ترتیب دور باطلی به جریان خواهد افتاد.

رعایت مقررات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای سبب افزایش بهره‌وری و افزایش بهره‌وری سبب بالا رفتن ظرفیت اشتغال‌زایی در جامعه می‌شود.

 به‌عبارت‌دیگر پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی از طریق رعایت موازین ایمنی و بهداشت شغلی در یک جامعه سبب کاهش بیکاری و افزایش سطح اشتغال در آن جامعه خواهد شد.
ایمنی و بهداشت‌کار و حمایت اجتماعی:

حمایت اجتماعی برای برآوردن نیازهای روانی و فیزیکی انسان‌ها از طریق تلاش برای ایجاد رفاه و سلامت جسمی و روانی و ارج نهادن به ارزش‌های والای او به وجود آمده است. ایمنی و بهداشت شغلی یکی از نیازهای اساسی انسان‌ها و یکی از موضوعات اصلی و کلیدی حمایت اجتماعی است که هدف آن حفظ و بهبود سلامتی نیروی کار و افراد وابسته به آن است.

به‌طورکلی اقدامات حمایتی ایمنی و بهداشت‌کار شامل موارد زیر است:
الف)پیشگیری:

پیشگیری از حوادث از طریق امحاء یا کاهش منابع بالقوه خطر و عوامل به وجود آورنده آن

تأثیر بر عوامل مادی و معنوی تغییر منابع انرژی

طراحی ابزارآلات مطابق استاندارد های ایمنی و ارگونومی

استفاده از ابزار های ایمنی در محیط های پر خطر

استفاده از مواد کم‌خطر به‌جای مواد خطرناک و ایجاد محیط کار مناسب و… امکان‌پذیر است.
ب) درمان:

اقداماتی که برای محافظت در برابر بیماری‌ها و حوادث شغلی صورت می‌گیرد عبارت‌اند از:

ـ بیمه کارگران در برابر حوادث و بیماری‌های شغلی شامل بیمه بیماری (درمان، پرداخت غرامت)

ـ بیمه ازکارافتادگی (ازکارافتادگی موقت یا دائم)

ـ بیمه فوت (مستمری بازماندگان)

ـ بیمه بازنشستگی

ـ بیمه بیکاری که سه گروه اول به‌عنوان حمایت‌های

تضمینی در برابر مخاطرات شغلی با حمایت‌های تضمینی ایمنی و حفاظت و بهداشت‌کار موردتوجه قرارگرفته‌اند.
ج) بیمه صنعتی مؤسسات

نظریه ای که معمولاً تعریف یک حادثه شغلی را به‌صورت هرگونه صدمه یا آسیب عضوی یا عملی به بدن، دست‌ها و پاها یا سلامتی، یا اختلال روانی با علت خارجی، حادثه نابهنگام و شدیدی که در جریان کار یا در رابطه با خود کار اتفاق می‌افتد، و منجر به مرگ یا ازکارافتادگی کامل با جزئی، دائم یا موقتی می‌شود، می‌پذیرد.

 پوشش دادن به بیمه حوادث شغلی ناشی از علل کاملاً متفاوت مثل جابه‌جا کردن مواد، سقوط دستگاه‌های متحرک با چرخنده، برق، مواد منفجره، آتش‌سوزی یا ذرات پرت شده را ممکن می‌سازد.

همچنین با افزایش تعداد بیماری‌های شغلی به خاطر استفاده از مواد زیان‌آور یا فرایندهای جدید تولید با عوامل فیزیکی مثل سروصدا، گرما، رطوبت یا فشار، پوشش‌های حمایتی لازم نیز برقرارشده است.

 بسط تعریف پیشامدهای زیرپوشش همراه با افزایش افراد تحت حمایت بوده است که اینک نه‌تنها مزد و حقوق‌بگیران و نظایر آن‌ها، بلکه اشخاص خود اشتغال را نیز در برمی‌گیرد.

 جمعیت تحت حمایت در ابتدا صرفاً شامل کارگران بخش صنعتی بوده ولی بعدها به همه بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصادی و همه مزدبگیران کارگران یدی و غیر یدی،ازجمله کارگران خانگی، مستخدمان منازل، کارگران موقتی، افراد خانواده شاغل در کارگاه‌های خانوادگی و کارآموزان توسعه پیدا کرد.
گفت‌وگوی اجتماعی در ایمنی و بهداشت‌کار

شیوه‌های مختلف گفت‌وگوی اجتماعی اعم از مذاکرات دسته‌جمعی، سه‌جانبه گرایی و مشارکت کارکنان در مدیریت، زمینه‌های مناسبی است که امکان دخالت کارگر را در امور مربوط به سرنوشت کاری خویش ممکن می‌سازد.

مطلع شدن شرکای اجتماعی کار از منافع و خواسته‌های همدیگر موجب می‌شود که هر گروه منافع و درخواسته ها خود را در قالب خواسته‌های عمومی دنبال کند، درنتیجه منافع مشترک جایگزین منافع یک گروه می‌شود.

 بیماری‌ها و حوادث شغلی همواره حق حیات کارگران را -که بزرگ‌ترین نعمت الهی است ، تهدید می‌کند و به یکی از دغدغه‌های اصلی آنان در محیط کار تبدیل‌شده است و همواره در جریان مکانیزم گفت‌وگوی اجتماعی به‌عنوان یکی از خواسته‌ها و منافع اساسی کارگران مطرح است.

هرچند اجرای مقررات ایمنی و بهداشت شغلی کارفرمایان را متحمل هزینه‌هایی می‌کند، اما با توجه به ضررهای ناشی از فقدان نیروی کار ماهر و ورزیده و متخصص، که گاه جبران‌ناپذیر است و ازآنجاکه رعایت

این مقررات باعث حفظ سلامت و امنیت نیروی کار ماهر و متخصص می‌شود و آرامش خاطر را در محیط کار فراهم می‌کند، در درازمدت تأثیر مثبتی در جهت افزایش تولید و بهره‌وری خواهد داشت و به این طریق منافع کارفرما تأمین خواهد شد.

از طرف دیگر احترام به حقوق طبیعی انسان‌ها و تلاش برای حفظ جان آن‌ها یک وظیفه معنوی است که با معیارهای مادی قابل‌سنجش نمی‌باشد.
شناسایی کردن خطر، ارزیابی کردن و در نهایت برنامه‌ی کنترلی :
شناسایی کردن خطر:

پس از روشن شدن مفهوم میزان با درجه در ابتدای تعریف ایمنی به قسمت اصلی آن یعنی فرار از خطرات یا دوری گزیدن از خطرات می‌پردازیم. برای آنکه بتوان از خطرات دوری کرد یا به‌اصطلاح از آن‌ها فرار کرد باید در وهله اول آن‌ها را شناسایی نمود و قبل از هر چیز باید خود خطر را تعریف کرد.
تعریف ما از خطر

شرایطی که دارای پتانسیل وارد آوردن آسیب بدنی و خسارت مالی به انسان باشد را خطر می‌نامند. خطر دارای انواع مختلفی است که از آن جمله می‌توان به خطرات زیر اشاره نمود:

1) خطرات فیزیکی (Physical hazards) مانند تغییر فاز، انتقال گرما، تبخیر و ایجاد سرما

۲)خطرات شیمیایی (Chemical hazards) مانند قابلیت اشتعال، قابلیت انفجار، ناپایداری و میل ترکیبی فراوان

۳) خطرات تهدیدکننده سلامتی (Health hazards) هر ماده شیمیایی یا هر جسم دیگری که طبق مدارک علمی موجود می‌تواند در هنگام قرارگیری انسان در معرض آن‌ها اثرات سوء آنی (Acute effects) یا درازمدتی (Chronic effects) در سلامتی انسان داشته باشد. ازجمله مواد شیمیایی مزبور می‌توان به انواع زیر اشاره کرد: مواد (Carcinogen) مواد سمی (toxic agents) یا (reproductive toxins )، مواد تحریک‌کننده (irritants) مواد خورنده (Corrosives). مواد حساسیت زا  (Sensitizers)، موادی که به کبد صدمه می‌زنند (hepatotoxins) ، موادی که به کلیه‌ها آسیب می‌رسانند (nephrotoxins)، موادی که روی سلول های عصبی اثر دارند (neurotoxins) ، موادی که در مکانیسم تولید خون اثر سوء دارند، مواد آسیب‌رسان به ریه‌ها، پوست و چشم‌ها.

سلول های عصبی اثر دارند (neurotoxins) ، موادی که در مکانیسم تولید خون اثر سوء دارند، مواد آسیب‌رسان به ریه‌ها، پوست و چشم‌ها.

بنابراین شناسایی خطرات یعنی شناسایی و تشخیص شرایط موجود در محیط کار یا زندگی انسان. بعضاً این شرایط به‌آسانی قابل‌تشخیص می‌باشند و متخصصین ایمنی، همانند یک پزشک به بهنگام رویارویی با یک بیمار، با مشاهده دقیق یک فعالیت یا یک وضعیت یا محیط کار، بسیاری از خطرات را تشخیص می‌دهند. این نوع شناسایی خطر را اصطلاحاً تحت عنوان Walking , talking through method می‌خوانند که درست شبیه ویزیت و معاینه کردن بیمار توسط یک پزشک می‌باشد. بسیاری از شرایط هم هستند که به‌آسانی قابل‌تشخیص و شناسایی نبوده و نیاز به استفاده از روش‌های پیچیده، پرهزینه و زمان‌بر دارند. درست نظیر پزشکی که برای تشخیص بیماری نیاز به نمونه‌برداری و انجام آزمایش‌هایی دارد، در شناسایی خطرات هم روش‌های مشابهی وجود دارند. امروزه نزدیک به ۱۲۷ روش با تکنیک شناسایی خطرات وجود دارد که به‌تدریج و باگذشت زمان در جریان توسعه علم ایمنی ابداع و بکار برده شده‌اند. بعضی از این تکنیک‌ها خطرات خاصی را مورد شناسایی قرار می‌دهند و بعضی دیگر برای شناسایی خطرات بالقوه یک فعالیت یا دستگاه خاص به وجود آمده‌اند. در جدول شماره (۱) اسامی تعدادی از این تکنیک‌ها ارائه‌شده است.
ارزیابی خطرات:

پس از شناسایی‌ها خطرات برنامه کنترل خطرات اجرا می‌شود تا خطرات شناسایی‌شده به‌کلی از بین برده شده یا به‌نوعی به تحت کنترل درآیند. اینکه برنامه کنترل خطر را باید از کدام خطر یا خطرات آغاز نمود، نیاز به تعیین اولویت‌های خطرات دارد. برای تعیین اولویت خطرات اولین کار محاسبه ریسک آن‌ها می‌باشد. ریسک هر خطر از حاصل‌ضرب احتمال تبدیل‌شدن آن خطر به حادثه (احتمال وقوع حادثه) در پی آمد حاصله یا شدت حادثه به دست می‌آید. هم احتمال وقوع و هم پی‌آمد حادثه هر دو به‌صورت عدد بیان می‌شوند و معمولاً با توجه به گذشته و تاریخچه وقوع حوادث محاسبه می‌گردند. چنانچه در صنعتی حوادث اتفاق افتاده به‌طور دقیق ثبت ‌نشده و درنتیجه محاسبه احتمال وقوع و پی‌آمد از حوادث امکان‌پذیر نباشد می‌توان با توجه به آمار صنایع مشابه در نقاط مختلف کشور یا حتی جهان این ارقام را محاسبه کرد. به همین دلیل است که ثبت حوادث و نگهداری اطلاعت مربوط حائز اهمیت کرد. به همین دلیل است که ثبت حوادث و نگهداری اطلاعات مربوطه حائز اهمیت فراوان می‌باشد. آنچه که در محاسبه ارقام مورد بحث مهم است، این است که اگر احتمال وقوع در مورد یک حادثه خاص یا در مورد یکی از خطرات شناسایی‌شده برحسب مثلاً درصد بیان شود باید در مورد بقیه خطرات نیز برحسب درصد معین شود

پی آمد نیز به همین ترتیب است یعنی اگر در مورد یکی از خطرات برحسب مقدار کل خسارت وارده یا برحسب تعداد کل روزهای ازدست‌رفته محاسبه شود باید در مورد کلیه خطرات به همین ترتیب عمل شود. در غیر این صورت، ریسک هر خطر به‌صورت مجزا و یک عدد بیان می‌شود و قابل‌مقایسه با سایر ریسک‌ها نخواهد بود.

با محاسبه ریسک مربوط به کلیه خطرات شناسایی‌شده لیستی تهیه می‌شود که در آن ریسک‌های بزرگ‌تر یا بیشتر در اول و ریسک‌های کوچک‌تر یا کمتر در آخر لیست قرار می‌گیرند و بدین ترتیب اهمیت و اولویت خطرها نسبت به همدیگر تعیین می‌گردد. پس از آماده شدن این لیست با توجه به خط‌مشی ایمنی

این لیست با توجه به خط‌مشی ایمنی ( Safety policy) صنعت یا سازمان مورد مطالعه به خطرات مختلف ضرائبی داده می‌شود. مثلاً اگر خطرات مربوط به یک دستگاه خاص که با ارز خارجی خریداری شده وبه دلیل کمبود منابع ارزی از اهمیت خاصی برخوردار است به آنها ضریبی بیشتر از یک (در مقایسه با سایر خطرات و اهمیت آن‌ها ) تعلق می‌گیرد. این نوع اهمیت دادن‌ها در خط‌مشی ایمنی مشخص می‌شود. حالا اگر خطری ضریب 2 داشته باشد ریسک مربوط به آن در 2 ضرب می‌گردد.

پس از دادن ضرایب مربوط به تک‌تک خطرات لیست دقیق اولویتی آن‌ها با توجه به ریسک ضرب شده در ضریب تهیه می‌گردد.

امروزه سعی می‌شود که پس از تدوین خط‌مشی ایمنی، ماتریس ریسک (Risk matrix) نیز تهیه گردد. در ماتریس ریسک که نمونه‌ای از آن در شکل (1) نشان داده‌شده احتمال وقوع در محور X ها و پی آمد حادثه در محور y ها برده می‌شود. ازجمله نقاط لازم در خط‌مشی ایمنی تعیین سطح یا میزان ریسک‌پذیری یا ریسک قابل‌قبول صنعت یا سازمان می‌باشد که به‌صورت خطی در ماتریس ریسک مشخص می‌گردد. وقتی لیست ریسک‌های خطرات شناسایی‌شده تهیه شد همه آن ریسک‌های را به ماتریس ریسک منتقل می‌کنند.

آن دسته از ریسک‌هایی که در پایین خط سطح ریسک‌پذیری قرار دارند خودبه‌خود از لیست خطرات قابل‌کنترل حذف می‌شوند و ریسک‌های قرارگرفته در بالا سطح ریسک‌پذیری، موردتوجه قرارگرفته و بین خود به همان ترتیب فوق‌الذکر (با در نظر گرفتن ضرایب اهمیت آن‌ها ) تعیین اولویت شده و برای اجرای برنامه کنترل خطرات آماده می‌شوند.
برنامه ما برای کنترل خطر

برنامه کنترل خطرات از چند مرحله زیر تشکیل یافته که به ترتیب آمده‌اند و باید در مورد هر خطر به ترتیب عنوان‌شده، اجرا شوند

یعنی اول مرحله ۱ از اعمال کنترلی مورد توجه قرار می‌گیرد و اگر خطر قابلیت اجرای مرحله اول را نداشت در مورد آن مرحله ۲ اجرا می‌شود.
۱) از بین بردن و حذف خطرات

برای کنترل هر خطر اول باید تلاش شود که به ترتیبی خطر از بین برده شده یا حذف گردد و معمولاً با خطر دیگری جایگزین می‌گردد. این کار با تغییر تکنولوژی و فرآیند یا تعویض و جایگزینی مواد عملی می‌گردد. طبیعی است وقتی فرآیندی تغییر یافت و خطر موردبحث از بین رفت، در فرایند جدید هم خطر یا خطراتی وجود خواهد داشت که باید همواره سعی شود تا انتخاب فرآیند جدید به صورتی باشد که خطرات جدید ازنظر میزان ریسک در منطقه پایین خط سطح ریسک‌پذیری مشخص‌شده در ماتریس ریسک قرار داشته باشند و دیگر نیازی به کنترل مجدد نباشد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به تغییر رنگ‌های اتومبیل از سیستم حلالی مرسوم به سیستم آبی جدید اشاره نمود که در آن پایه یا base رنگ‌ها از حلال‌های آلی به آب تبدیل‌شده و بدین ترتیب خطر حلال‌ها (خطرات تهدیدکننده سلامتی) از بین رفته و سیستم جدید دیگر خطری از این بابت ندارد.
۲) محدودسازی خطرات

وقتی امکان از بین بردن و حذف خطر وجود نداشته باشد

باید سعی نمود که به‌نوعی خطر محدود گردد. محدودسازی می‌تواند هم ازنظر مکانی (جغرافیایی) و هم ازنظر زمانی و هم ازنظر گروه افرادی که در معرض خطر قرار دارند، عملی گردد. مثلاً عدم صدور مجوز صنعتی برای اطراف شهرها و ایجاد شهرک‌های صنعتی در کشور نمونه‌ای از محدودسازی کلیه خطرات صنایع به یک منطقه بنام شهرک صنعتی می‌باشد. ممنوع ساختن ورود

افراد متفرقه به داخل انبار مواد شیمیایی (فقط انباردار حق رفتن به داخل انبار دارد) نیز نوعی محدودسازی می‌باشد و بالاخره اجرای عملیات تعمیر و نگهداری در شیفت روز (طبق برنامه نگهداری) نوعی محدودسازی زمانی است.
دستگاه‌های ایمنی و طرح های امدادی
استفاده از دستگاه‌های ایمنی

دستگاه‌های ایمنی همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست دستگاه‌هایی هستند که ایمنی سیستم را فراهم می‌نمایند و دارای انواع متعددی می‌باشند که به‌عنوان نمونه به چند نوع زیر اشاره می‌شود:
1)دستگاه‌هایی که در صورت بروز خطرات ، از دسترس خارج می شوند (Fail – safe devices : FSD)

این دستگاه‌ها به هنگام خطر از کار می‌افتند یا به عبارت دقیق‌تر از دسترس خارج می شوند و سیستم را در حالت ایمن نگهداری می‌کنند.

به‌عنوان مثال می‌توان به فیوز برق در ورودی ساختمان یا دستگاه اشاره کرد که به محض بروز اشکال در سیستم برق‌رسانی (خطر مدار کوتاه با کشیده شدن بار زیادتر از حد) می‌سوزد و باعث نجات سیستم با دستگاه می‌شود.

 وقتی فیوز عمل کرد برق ساختمان به‌کلی قطع و کار دستگاه متوقف می‌شود. به همین دلیل فیوز و امثال آن‌ها دستگاه‌های FSD از نوع انفعالی (Passive) می‌نامند.

 بعضی از این نوع دستگاه‌ها هستند که پس از عملکرد، کار سیستم یا دستگاه را در حداقل سطح ایمن، حفظ می‌کنند و باعث متوقف شدن کامل کار سیستم نمی‌گردند. آن‌ها را دستگاه‌های FSD از نوع عملیاتی (Operational) می‌نامند.
۲) قفل‌های ایمنی (Safety Locks)

این مدل قفل‌ها در سه مدل استفاده می شوند:

a) قفل‌  درونی ( Lock – ins ):

 قفل‌هایی که خطر را در داخل به‌صورت محبوس نگه می‌دارند و اجازه نمی‌دهند که در معرض باشند. مثل قرار دادن سموم در یک هود یا قفسه مخصوص و قفل‌کردن درب آن. بدین ترتیب هیچ‌کس به‌جز در مواقع ضروری و افراد باتجربه نمی‌تواند دسترسی به سموم داشته باشد و خطر سموم در داخل قفسه به‌صورت قفل‌شده می‌ماند. قفل پست‌ها و تابلوهای برق نیز از این نوع می‌باشند.

b) قفل‌  بیرونی ( Lock – outs ) :

 قفل‌هایی که برعکس نوع اول خطر را در بیرون نگه‌داشته و اجازه ورود نمی‌دهند، بستن درها و پنجره‌ها و کلیه روزنه‌ها به هنگام آلودگی هوا یا نشت گاز در محوطه صنعتی نوعی Lock – out می‌باشد که خطر آلاینده‌ها را در بیرون نگه‌داشته و از ورود آن‌ها به داخل سالن و منزل جلوگیری می‌نماید.

 کلیدهای برق ضد انفجار نوعی از این قفل‌ها به‌حساب می‌آیند که در محیط‌های دارای گازهای قابل اشتعال و انفجار نصب می‌گردند.

c) قفل‌های خودکار( Inter – locks ) :

 قفل‌هایی که به‌طور خودکار و با بروز یک خطر، جریان بالادستی یا کار سیستم را در بالادست متوقف می‌سازند تا خطری به وجود نیاید.

 مثلاً در دیگ‌های بخار این نوع قفل باکم شدن جریان آب ورودی به دیگ که خطر انفجار را در پی دارد به‌طور خودکار شیرفلکه گاز ورودی به مشعل را می‌بندد و از بالا رفتن بیش‌ازحد درجه حرارت در داخل دیگ جلوگیری می‌نماید.

۳) دستگاه‌های تن به ضرر کم دادن (Minor Loss acceptance)

این دستگاه‌ها باعث می‌شوند که با وارد شدن یک ضرر و زیان کم، از ضرر و زیان‌های بزرگ‌تر جلوگیری شود.

مثلاً صفحاتی بنام Rupture disk که در مخازن یا ظروف تحت‌فشار نصب می‌شوند و به‌محض بالا رفتن فشار داخل مخزن از حد مجاز ترکیده و فشار را در مسیر خاصی آزاد می‌سازند و بدین ترتیب از انفجار مخزن تحت‌فشار جلوگیری می‌نمایند…

۴)مانیتورها (Monitor)

بااینکه بسیاری از مانیتورها برای نشان دادن وضعیت یک فرایند، طراحی و نصب می‌شوند و در جهت بهبود کیفی کار و محصول آگاهی‌های لازم را در اختیار انسان قرار می‌دهند ولی تعداد زیادی از آن‌ها هم شرایط و موقعیت‌های پیش‌آمده خطرناک را به انسان نشان می‌دهند تا با اقدامات لازم از وقوع حادثه پیشگیری نماید.

 به‌عنوان‌مثال کیلومتر شمار اتومبیل در سرعت‌های پایین یک مانیتور به‌منظور اهداف تکنیکی است تا راننده با دیدن سرعت ماشین و موتور به‌موقع دنده عوض کرده و استفاده بهینه از موتور داشته باشد ولی همین مانیتور در سرعت‌های بالاتر از ۸۰ کیلومتر در ساعت به‌عنوان یک دستگاه ایمنی عمل می‌کند و به راننده پیش آمدن حالت خطرناک را نشان می‌دهد و هیچ‌گونه کار تکنیکی را دنبال نمی‌نماید.

۵) دستگاه‌های هشداردهنده (Warning devices)

ازآنجایی‌که انسان به دلایل مختلفی نظیر فراموش‌کاری، خواب‌آلودگی و بی‌توجهی در بسیاری از مواقع به مانیتورها توجه نکرده و حالات خطرناک پیش‌آمده را متوجه نمی‌شود همیشه در کنار مانیتورها دستگاه‌های هشداردهنده ضرورتاً نصب می‌شوند، تا توجه انسان را به حالات و موقعیت‌های خطرناک پیش‌آمده که توسط مانیتورها نشان داده می‌شوند جلب نماید.

 مثلاً در صنایع شیمیایی به محض بالا رفتن مقدار گازهای خطرناک در داخل دستگاه‌ها یا در محیط کار و رسیدن عقربه مانیتور به نزدیک حالات خطرناک هشداردهنده‌های صوتی (آلارم) عمل کرده و توجه انسان‌ها را جلب می‌نماید.

هشداردهنده‌های بینایی به‌صورت روشن شدن لامپ یا چشمک زدن لامپ عمل می‌کنند.
استفاده از طرح‌های فرار و بقاء Survival & survival

 مراحل فوق‌الذکر در برنامه کنترل خطر مخصوص جلوگیری از تبدیل‌شدن خطر به حادثه بودند و اصطلاحاً اعمال کنترلی قبل از وقوع ( Pre – event ) نامیده می‌شوند.

 مرحله دیگر برنامه کنترل خطر که به‌منظور کاهش پی‌آمدهای تبدیل‌شدن خطر به حادثه می‌باشند و اصطلاحاً بنام اعمال کنترلی بعد از وقوع (Post-event) خوانده می‌شوند.

 هدف این مراحل کاهش تا حد امکان پی آمدهای حوادث می‌باشد که به چهار بخش تقسیم می شوند:

صدمات جزئی (Minor injuries)

صدمات ناتوان‌کننده (Disabling injuries)،

 بیماری‌های ناشی از کار (Work-related diseases)

 خسارات مالی خلاصه‌شده‌اند.

طرح‌های فرار و بقاء به آن منظور طراحی، ساخته و نصب می‌شوند که انسان بتواند به‌محض وقوع حادثه خود و دارایی‌های خود نظیر مواد و تجهیزات را از مهلکه دور و نجات دهد.

 بهترین مثال برای این‌گونه طرح‌ها راه‌های فرار اضطراری (Exit) بخصوص در مواقع آتش‌سوزی است.

هدف ایجاد راه‌های فرار اضطراری به‌عنوان یک طرح فرار و بقاء نشان می‌دهد که وجود هر راه اضافی در یک محیط کار یا ساختمان نمی‌تواند راه فرار اضطراری تلقی شود.

این‌گونه راه‌ها باید علاوه و مقاوم بودن در برابر حریق عاری از دود و گازهای ناشی از حریق بوده و حرارت هوای داخل آن‌ها قابل‌تحمل برای انسان باشد تا بتواند از طریق آن‌ها خود را به‌سلامت از مهلکه دور کرده و به یک جای امن برساند.

 از این نوع طرح‌ها برای خارج ساختن مواد شیمیایی از مهلکه وجود کرده و نجات دهد.

 بهترین مثال برای این‌گونه طرح‌ها راه‌های فرار اضطراری (Exit) بخصوص در مواقع آتش‌سوزی است. هدف ایجاد راه‌های فرار اضطراری به‌عنوان یک طرح فرار و بقاء نشان می‌دهد که وجود هر راه اضافی در یک محیط کار یا ساختمان نمی‌تواند راه فرار اضطراری تلقی شود.

این‌گونه راه‌ها باید علاوه و مقاوم بودن در برابر حریق عاری از دود و گازهای ناشی از حریق بوده و حرارت هوای داخل آن‌ها قابل‌تحمل برای انسان باشد تا بتواند از طریق آن‌ها خود را به‌سلامت از مهلکه دور کرده و به یک جای امن برساند.

 از این نوع طرح‌ها برای خارج ساختن مواد شیمیایی از مهلکه وجود دارد که نمونه بارز آن‌ها در مخازن مواد نفتی با سقف شناور نصب می‌شود.
سیستم‌ها و دستگاه‌های امداد  (Rescut)

سیستم و دستگاه‌هایی هستند که به‌منظور امدادرسانی به شخص گیر افتاده در حادثه و بعضاً به‌منظور نجات مواد و دستگاه‌ها طراحی و نصب می‌شوند.

 مثلاً امروزه سقف اتومبیل‌ها را به‌صورت یکپارچه با روزنه‌ای در قسمت بالای سر راننده طراحی می‌کنند.

 این روزنه دارای ابعادی در حدود 6۵ سانتی‌متر بوده و تقریباً مربعی شکلی است و دریچه‌ای به کمک ضربه یا پیچ آن‌ها در محل سقف اتومبیل می‌بندد.

به هنگام وقوع حادثه مخصوصاً مواقعی که حادثه در خارج از شهرها و جاده‌های دورافتاده باشد پیدا کردن گاز استیل و دستگاه برش سقف بسیار مشکل و نیاز به زمان زیاد دارد. زمانی که برای راننده مجروح و در حال خونریزی بسیار اهمیت دارد. با خارج ساختن دریچه مزبور، که به‌آسانی امکان‌پذیر است، راننده به‌موقع خدمات امدادرسانی بهره مند می گردد.

جداسازی (Isolation)

اخرین مرحله در برنامه کنترل خطرات، جداسازی می‌باشد.

یعنی وقتی نتوانستیم در مورد یک خطر از مراحل قبلی کنترل استفاده کنیم یا اینکه استفاده از مراحل قبلی در حد لزوم کفایت نکرد، باید به مرحله جداسازی پرداخته شود.

 این مرحله مخصوصاً در مورد آن دسته از خطراتی که با توجه به قوانین و مقررات، اصلاً خطر تلقی نمی‌شوند مانند وجود بعضی آلاینده‌های شیمیایی در هوای محیط کار به میزان کمتر از حد مجاز که قانون به‌صورت مشکل مطرح نمی‌گردد ولی در درازمدت باعث بیماری‌هایی چون سردردهای مزمن و ناراحتی‌های عصبی و … می‌گردد بسیار مفید و کاربردی است.

جداسازی یعنی جدا کردن فیزیکی یا ایجاد مانع بین فرد و خطر یا بین دستگاه و خطر که از قرار گرفتن فرد یا دستگاه در معرض خطر جلوگیری می‌نماید.

در انبارهای مواد شیمیایی اگر وسعت کافی موجود باشد، بین مواد شیمیایی مختلف مخصوصاً بین مواد ناسازگار (Incompatible chemicals) باید فاصله کافی (طبق استانداردهای موجود) در نظر گرفته شود که نقش جداسازی را ایفا می‌نماید.

وقتی وسعت انبار کافی نباشد مواد را نزدیک بهم انبار می‌کنند، ولی بین آن‌ها دیواری به ارتفاع حداقل 1/5 متر بالاتر از سطح مواد انبارشده ایجاد می‌نمایند تا به‌عنوان جداکننده عمل نماید.

 این نوع جداسازی فیزیکی مخصوصاً در طراحی کارخانه‌های صنعتی بسیار موردتوجه قرار دارد.

لوازم یا وسایل حفاظت فردی (Personal protective equipment=PPE)

 مهم‌ترین نمونه از سیستم‌های جداسازی است.

 وقتی امکان پیشگیری از نشت گاز در مواقع عادی یا اضطراری وجود نداشت ، یا به درجات پایین وجود داشت، ماسک‌های تنفس در اختیار قرار می‌دهیم تا افراد با پوشیدن آن‌ها سیستم تنفسی و حتی در مواقع خاص پوست خود را از آلاینده‌ها حفاظت نمایند یا جداسازی کنند و بتوانند به‌سلامت از محیط آلوده خارج‌شده و خود را ایمن نگه‌دارند.

 لازم به یادآوری است که نقش اصلی لوازم حفاظت فردی همین جداسازی است و باید به هنگام وقوع حالت نامناسب و جهت دور شدن از محیط آلوده یا جدا بودن از خطر مورداستفاده قرار گیرند.