علائم ایمنی اوشا خطر کابل برق زیر زمین

 (هدف و آرزوی مجموعه ایمن ساین روزی ایمن و بدون حادثه برای شماست.)

 مقدمه

همانطور که می دانیم امروز وجود قوانین و مقررات و همچنین تجهیزات لازم جهت رعایت موارد ایمنی و حفاظت، از ملزومات هر واحد صنعتی و شبکه برقی و یا واحد مسکونی و اداری محسوب می شود. خطراتی که در ساختمان ها می تواند انسان و همچنین تجهیزات گران قیمت را به خطر بیندازد؛ خطراتی نظیر آتش سوزی، خطرات ناشی از برق گرفتگی، خطرات آذرخش و مواردی از این قبیل هستند. از دیرباز تمهدیدات مختلفی برای پیشگیری از این خطرات و همچنین مبارزه با آن صورت گرفت که با پیشرفت علم الکترونیک هر روز بر قدرت این تجهیزات افزوده می گردد.

برق و آتش سوزی و خسارات ناشی از آن

از آن جا که الکتریسیته یکی از کنترل پذیرترین انواع انرژی است می تواند، یکی از ایمن ترین انواع انرژی نیز محسوب شود. اما با افزایش استفاده از برق در صنعت و تجارت برای تامین نیروی ماشین آلات، تعداد آتش سوزی های ناشی از نیروی برق نیز افزایش یافت. این بدین علت است که به صورت تعمدی و یا از روی سهل انگاری برخی موارد امنیتی برای پیشگیری از خطر نادیده گرفته شدند و یا از تجهیزات به صورت نامناسب استفاده شده است.

برای اطمینان از وجود امنیت و ایمنی برق، قوانین زیر باید رعایت شوند:

    دقت در نصب
    استفاده صحیح
    بازرسی و نگهداری

برای اعمال قوانین فوق، نکات زیر را به خاطر داشته باشید:

    عدم استفاده صحیح و یا نصب و نگهداری نادرست از وسایل برقی موجب احتراق و سانحه می گردد.

اگر از انرژی که برای تغذیه دستگاه های روشنایی، گرمایی، و یا موتورهای الکتریکی بکار می رود درست استفاده نشود و یا وسیله مورد نظر برای حمل بار الکتریکی مناسب نباشد، و یا به درستی نصب و نگهداری نشود ممکن است عایق کابل ها و یا مواد قابل احتراق دیگر به سادگی دچار حریق شوند.

    تجهیزات الکتریکی هیچ گاه نباید توسط افراد غیر متخصص طراحی، نصب و نگهداری شوند.

مدار الکتریکی ساختمان باید به صورتی طراحی شود که بتواند انرژی الکتریکی را به صورت ایمن از منابع تغذیه به ماشین­ها و لوازم الکتریکی منتقل کند.

هنگامی که عملیات نصب توسط افراد متخصص انجام گرفت باید دقت شود که تمام اجزای مدار، عملکرد مناسبی داشته باشند و همچنین ادوات محافظت مدار مانند فیوزها و … برای محافظت در برابر اضافه بار، اتصال کوتاه شده و در مدار نصب شده باشد. تمامی وسایل الکتریکی برای کار در جریان بخصوصی طراحی شده اند. در صورتی که جریان به دلیل اتصال کوتاه، و یا اضافه بار الکتریکی از مقدار مجاز بیشتر شود دمای وسیله الکتریکی افزایش پیدا کرده و ممکن است منجر به آتش سوزی شود.

    جریان برق در عبور از سیم ها و دیگر وسایل برقی تولید حرارت می کند و این حرارت در شرایط عادی به محیط اطراف داده می شود و درجه حرارت وسایل از حد مجاز متجاوز نمی گردد.

در صورتی که وسایل مناسبی انتخاب نشده باشد ممکن است درجه حرارت وسایل برقی ار حد مجاز تجاوز کند. برای مثال یک کلید معیوب که محل اتصال آن خورده شده است نسبت به کلید سالم، حرارت زیاد تولید می کند. همچنین سر پیچ لامپ ها ممکن است برای لامپ های کوچک تر در نظر گرفته شده باشد و استفاده از لامپ های بزرگ تر که امروزه معمول شده اند حرارت بیشتری تولید می کند. این حرارت اضافی به سهولت جذب محیط اطراف نشده و باعث ازدیاد درجه حرارت می شود.

    افزایش حرارت اتصالات الکتریکی، سبب فرسوده شدن و از بین رفتن عایق های سیم ها و دیگر وسایل می گردد.

از بین رفتن عایق ها باعث اتصال سیم ها و ایجاد جرقه الکتریکی می شود و حرارت ناشی از جرقه ها می تواند در شرایط مساعد، به سهولت، سبب بروز حریق گردد. به این ترتیب در شرایطی که به هر دلیل جریان مدار از حد مجاز افزایش یابد، فیوز عمل کرده و مدار را قطع می نماید و همچنین با آزمایش سیستم برقی، هر سال یک بار، می توان از ضعیف شدن عایق آن و خطرات احتمالی آگاهی یافت.

    حدود یک سوم آتش سوزی های برق، ناشی از خطای سیم کشی هستند؛

حوادث آتش سوزی کارخانجات و مکان های صنعتی اکثراً ناشی از همین مورد هستند. اما در مکان های تجاری کوچک این آتش سوزی ها اکثرا ناشی از روشنایی هستند. در حقیقت مکان های صنعتی برای وقوع آتش سوزی های ناشی از خطای سیم کشی مستعد تر هستند.

آتش سوزی های ناشی از گرم شدن زیاد و یا جرقه زدن، می تواند در اثر یکی از موارد زیر باشد:

    اضافه بار
    نامناسب بودن عایق
    اتصالات ضعیف
    قطع شدن هادی ها

    جرقه زدن می تواند در هنگام اتصال کوتاه هادی ها اتفاق بیافتد.

برای مثال در مواقعی که هادی ها به طور اتفاقی به سایر تجهیزات فلزی متصل می شوند و یا در صورت قطع شدن مدار، جرقه اتفاق می افتد؛ این مشکلات معمولا به دلیل فرسوده شدن و یا صدمه دیدن عایق در اثر نصب نامناسب و یا صدمه دیدن در اثر عدم نگهداری مناسب در طولانی مدت اتفاق می افتد. فرستادن جریانی بالاتر از میزان ظرفیت کابل ها باعث افزایش دمای کابل ها و هادی ها شده و می تواند منجر به آتش سوزی و صدمه دیدن عایق ها با جرقه زدن شود. یکی از عواملی که باعث اضافه بار در مدار می شود اتصال تعداد زیادی وسیله برقی به یک پریز برق با استفاده از اداپتور (سه راهی) است. از مثال های اتصال نامناسب می توان به ترمینال های سست، هادی های فرسوده و سه شاخه های نا مناسب اشاره کرد.

    کابل و سیم ها باید به دقت نصب شده و در برابر صدمات مکانیکی، گرما، لرزش و یا ورود رطوبت و مواد خورنده و یا در برابر اشتعال، حفاظت شوند.

استفاده از کابل های قابل انعطاف مگر در مواد ضروری باید اجتناب گردد. گذشته از مواد فوق، معمول ترین دلیل افزایش دمای سیم کشی ها، جایگزینی نامناسب عناصر فیوز است. در صورتی که فیوز بیش ازیک بار بترکد باید به دنبال دلیل این مشکل بوده و در جهت رفع آن بر آمد. ظرفیت سیم فیوز هیچ گاه نباید بالاتر از ظرفیت نگه دارنده فیوز باشد.

همانطور که گفتیم به ندرت اتفاق می افتد که در منازل کابل ها باعث رخ دادن آتش بشوند، اما می توانند در آتش سوزی­ها باعث افزایش خسارت و تکثیر آتش سوزی بشوند. تا مدتی پیش به تاخیر انداختن آتش سوزی کابل ها توسط تاخیر­دهنده­های آتش (هالوژن) که موانع موثری برای آتش بودند انجام می گرفت. اما متاسفانه این مواد در هنگام سوختن، تولید دودهای غلیظ و گازهای اسیدی خورنده می کردند. چنین مواردی در مواقع آتش سوزی بسیار نامطلوب هستند که مانع تخلیه و مقابله با آتش شده و سبب به خطر انداختن زندگی انسان ها و همچنین صدمه زدن به تجهیزات ضروری و گران قیمت ساختمان ها می شوند. به همین دلیل امروزه در ساختمان ها از کابل های مخصوص استفاده می کنند که در هنگام سوختن، تولید دود کمتری می کند. علی الخصوص برای مکان هایی مانند زیر زمین ها، انبار ها، اتاق های موتورخانه یا اتاق برق که فاقد پنجره هستند، توصیه می شود از کابل های تاخیر دهنده آتش با تولید دود کم مانند LSHF ، LSF ،  LFH استفاده شود. همچنین غلاف کابل ها نیز باید از مواد با تولید کم و عاری از هالوژن مانند LSZH  باشد.