ایمنی در زندگی مهمترین دلیل وجودی برنامه کنترل خسارت است. هدف اصلی از تلاش های مربوط به ایمنی در زندگی، پیشگیری از آسیب یا مرگ است. تمام اهداف دیگر برنامه کنترل خسارات در درجه دوم اهمیت قرار دارند زیرا که تجهیزات، لوازم و ساختمان ها را می توان جایگزین کرد اما جان انسان ها را نمی توان.
طی شرایط اضطراری افراد را به سه روش می توان حفاظت کرد: دور کردن انسان از اثرات مضر شرایط اضطراری، کنترل شرایط اضطراری، حفاظت محل های تجمع افراد از اثرات شرایط اضطراری. این گزینه ها به تنهایی جامعه نیستند و می توانند به صورت ترکیبی به کار گرفته شوند.
ایمنی در زندگی
تمامی جزئیات، الزامات و اقدامات مربوط به ایمنی در زندگی طوری طراحی شده اند که یک یا چند مورد از این سه روش اصلی را در بر بگیرند. چندین اصل کلی مربوط به ایمنی در زندگی وجود دارد که می توان در هر وضعیتی به کار برد. هر یک از این اصول، بخش بسیار مهمی از ایمنی در زندگی را درگیر می کند که باید در بخش های خاص مربوط به هر نوع محل حضور افراد مورد توجه قرار گیرد.
اصول کلی در ابتدا به صورت مختصر بیان می شود تا درک پایه از تصویر کلی از ایمنی در زندگی فراهم شود. این اصول به صورت ترتیبی لیست نشده اند. اهمیت هر اصل نسبت به اصول دیگر بستگی به وضعیت خاص آن دارد.
- خروجی اضطراری به تعداد کافی
به منظور میسر سازی فرار سریع افراد حاضر در یک محل به بیرون از ساختمان، خروجی های اضطراری باید به تعداد کافی وجود داشته باشند. عدم این خروجی ها حوادثی در پی داشته که منجر به کشته های زیادی شده و به سبب آن آسیب های فراوانی در طی سال ها اتفاق افتاده است. به طور مکرر، کشته های متعددی به نحوی با کافی نبودن خروجی های اضطراری مرتبط بوده اند.
تعیین تعداد خروجی اضطراری مورد نیاز بستگی به فاکتورهای زیادی دارد. نوع و تعداد محل های حضور و نوع ساختمان در میان مهم ترین فاکتورها هستند. تعداد خروجی اضطراری یک سالن تئاتر با ظرفیت بیش از ۱۰۰۰ نفر باید بیش از اداره ای باشدکه ۵۰ نفر کارمند دارد.
- خروجی های مشخص و غیر مسدود
ایمنی در زندگی ،در هنگام وقوع شرایط اضطراری ضروری است که افراد حاضر در ساختمان بتوانند از خروجی های اضطراری استفاده کنند. درهای خروجی و دسترسی های خروجی به طور مکرر مسدود و یا به طور کامل بسته می شوند. این امر نمی تواند تحت هیچ شرایطی مجاز باشد.
جستجوی خروجی ها عمل نادرستی است که از آن باید اجتناب کرد. خروجی ها باید در شرایط قابل استفاده حفظ شوند. محل تجمع امن باید مشخص و بدون مانع باشد.
- شناسه ی خروجی ها و مسیرهای خروج
این که حاضران در ساختمان بتوانند به سرعت و به سادگی خروجی ها و مسیرهای دسترسی به آن را شناسایی کنند از اهمیت حیاتی برخوردار است. از این رو خروجی ها در یک تأسیسات باید به طور واضح علامت گذاریشوند. در محل هایی که روشنایی طبیعی، روشنایی کافی فراهم می کند، علائم معمولی کافی است، اما در جایی که روشنایی طبیعی کافی وجود نداشته باشد، علائم خروجی باید درخشنده باشند.
این درخشندگی باید با منبع برق پشتیبان در زمان قطع برق تأمین شود. در مواردی که کریدورها، درب یا ساختارهای دیگری که خروجی نیستند و می توانند اشتباهاً به عنوان خروجی یا دسترسی به خروجی تلقی شوند باید توسط علامت مشخص خروج اضطراری نیست علامت گذاری شوند.
- ایمنی بیشتر با ایجاد روشنایی کافی در شرایط اضطراری
افراد حاضر در ساختمان باید قادر به تعیین محل خروجی ها بوده و بتوانند طی شرایط اضطراری سریعاً از محل خارج شوند. وجود روشنایی کافی در شرایط معمول و اضطراری حیاتی است زیرا حتی کارکنانی که با تأسیسات آشنا هستند نیز ممکن است به دلیل استرس ناشی از شرایط اضطراری سردرگم شوند. روشنایی ناکافی این استرس را شدت بخشیده و ممکن است فرار را غیر ممکن سازد.
- ایمنی بیشتر با تأمین زمان کافی برای فرار
شرایط اضطراری، زمان همیشه در یک سوی شرایط اضطراری قرار دارد. شرایط در ساختمان ممکن است به سرعت رو به وخامت کشیده و فرار غیرممکن شود. افراد حاضر در ساختمان باید زمان کافی برای فرار داشته باشند. دو روش اصلی برای افزایش زمان عبارت است از سیستم های هشدار دهنده و سیستم های کنترلی.
سیستم های هشدار دهنده که می توانند حریق را سریع تر از حواس انسان تشخیص داده و هشدار حریق را در قسمت هایی که افراد حضور ندارند فراهم نمایند.
مزیت زمانی قابل ملاحظه ای را برای ساکنان فراهم می کنند. هر چه حریق زودتر شناسایی شود پیش از آنکه وضعیت ساختمان برای ساکنان خطرناک شود، زمان بیشتری برای فرار وجود خواهد داشت. سیستم هایی که رشد و گسترش حریق یا محصولات خطرناک ناشی از حریق دود، گازهای ناشی از حریق و گرما را کنترل می کنند نیز زمان لازم برای فرار را افزایش می دهند.
هر چه از روش های مؤثر تر استفاده شود، فرصت برای فرار موفقیت آمیز بیشتر خواهد بود.
- آموزش تمامی افراد درگیر در شرایط اضطراری
ایمنی در زندگی، واکنش مناسب در وضعیت اضطراری، شانسی اتفاق نمی افتد. کارکنان باید در مورد اقدام مناسب در شرایط اضطراری آموزش ببینند تا واکنش مناسبی را در وضعیت اضطراری از خود نشان دهند. حداقل آموزش این است که افراد در مورد رویه های مورد استفاده به هنگام کشف شرایط اضطراری، نحوه فرار موفقیت آمیز و آنچه باید به هنگام خروج از تأسیسات انجام دهند آموزش ببینند.
مهم ترین منبع معتبر که توصیه های ویژه ای در زمینه ایمنی در زندگی و کدهای عملیاتی ایمنی در زندگی را دارد آژانس ملی حفاظت در برابر حریق ایالات متحده NFPA است که جزئیات توصیه های مورد نیاز برای هر نوع محل حضور افراد است.
کدهای NFPA در مورد انواع محل های حضور ازجمله محل های تجمع، مراکز تحصیلی، مراکز پزشکی، هتل ها، آپارتمان ها، منازل، مرکز تجاری و بازرگانی، مراکز صنعتی، انبار و ساختمان های غیرمعمول کاربرد دارد. در کد عملیاتی ایمنی در زندگی، این محل های حضور به دو گروه بناهای جدید و بناهای فعلی تقسیم شده اند. بخش های عمومی این کد عملیاتی الزامات و مفاهیمی را تصریح می کند که بدون توجه به محل حضور مورد نیاز است.
این بخش های عمومی شامل موارد زیر هستند:
- مبانی خروج
- ویژگی های مربوط به حفاظت در برابر حریق
- خدمات ساختمانی
- تجهیزات حفاظت در برابرحریق
- و تعاریف
کد عملیاتی ایمنی در زندگی توسط مقررات OSHA اضطراری گزینه های زیادی برای افراد وجود دارد و افراد همیشه مؤثرترین گزینه را انتخاب نمی کنند. انسان ها همچون حیوانات غریزه نجات درونی دارند؛ اما برخلاف حیوانات انسان ها مجموعه متناظری از مهارت های درونی ندارند. انسان ها باید آموزش ببینند تا در شرایط اضطراری رفتار مناسبی از خود بروز دهند. واکنش افراد اغلب در دریافت تهدید شرایط اضطراری کند است.
هنگامی که تهدید احساس شد، اقدام در پیش گرفته شده توسط افراد می تواند بسیار قابل توجه باشد. گزینه های زیادی در دسترس هستند اما فقط برخی از آن ها مؤثرند.
- فرآیند موفق واکنش در شرایط اضطراری
ایمنی در زندگی ،اولین گام در فرآیند اداره مؤثر شرایط اضطراری، اعلام وضعیت اضطراری است. این اطلاع رسانی می تواند از یک یا چند منبع از سه منبع اصلی یعنی سیستم های خودکار هشدار دهنده به صورت شفاهی از سوی حاضران یا از طریق حواس افراد باشد.
سیستم های خودکار کاهش دهنده سریع ترین اعلام را فراهم ساخته و حداکثر زمان فرار را میسر می سازند. به عنوان مرجع معرفی شده است و بسیاری از دادگاه های عمومی نیز این کد را به عنوان الزام قانونی پذیرفته اند. هر فرد مسئول درخصوص ملاحظات ایمنی در زندگی در تأسیسات باید آشنایی اساسی با الزامات این کد داشته باشد.
- ارتباط رفتار انسان با ایمنی در زندگی
واکنش موفقیت آمیز به شرایط اضطراری ترکیبی از طرح ریزی قبلی، رفتار مناسب افراد حاضر در سیستم های مؤثر نصب شده را می طلبد. از این اجزا رفتار ساکنان معمولاً اثر بسیار مهمی درنجات افراد دارد. طرح ریزی و سیستم های نصب شده به طور معمول بیشترین اثر را بر نجات گروهی دارد. واکنش مناسب به یک وضعیت اضطراری مهارتی طبیعی نیست.
در شرایط سیستم های دستی هشدار دهنده به اعلام سریع وضعیت اضطراری به سایر حاضران کمک می کند. مزیت هشدار دستی،توانایی اعلام سریع به تمامی ساکنان در تمامی قسمت های ساختمان در خصوص بروز وضعیت اضطراری است.
– فرد باید ابتدا وضعیت اضطراری را کشف کند.
– این امر هشدار به سایر حاضران را به تأخیر می اندازد.
– ماهیت دستی این سیستم ایمنی به این معنا است که فرد باید به منظور فعال سازی هشدار، اقدامی انجام دهد.
– اگر فردی که وضعیت اضطراری را کشف می کند به هشدار دادن فکر نکند یا تصمیم بگیرد که وضعیت اضطراری آن قدر مهم نیست که هشدار را فعال کند، تأخیر دیگری رخ خواهد داد.
اعلام شفاهی وضعیت اضطراری از سوی یکی از ساکنان به نفرات بعدی تنها در شرایط محدودی قابل قبول است. این هشدار ایمنی در تأسیسات کوچک با تنها چند کارگر ممکن است مؤثر باشد. اگر فریاد آتش در سرتاسر تأسیسات شنید نشود، این روش نمی تواند مؤثر باشد. تشخیص وضعیت های اضطراری با حواس انسان آخرین گزینه مطلوب است.
توانایی ساکنان به احساس بروز وضعیت اضطراری به طور قابل ملاحظه ای کندتر و محدودتر از توانایی های سیستم های هشدار دهنده است.
تشخیص نیاز به اقدام در وضعیت اضطراری
- هنگامی که وضعیت اضطراری توسط یکی از روش های ذکرشده اعلام شد، افراد باید نیاز به اقدام را تشخیص دهند.
- این تشخیص دادن وابسته به میزان بزرگی تهدید درک شده توسط فرد است.
- اگر اولین اثر از هشدار حریق این باشد که اوه، باز هم یک هشدار اشتباه دیگر اقدامات در پیش گرفته شده توسط فرد نیز کند می شود و خیلی مؤثر نخواهد بود.
- عکس این وضعیت آن است که فرد با خود می گوید با این وضعیت خواهم مرد باز هم مؤثرترین اقدام را انجام نخواهد داد.
- این واکنش می تواند منجر به رفع غیر معقول و اقدام بدون فکر و عواقب آن شود.
- بافراد حاضر باید تشخیص دهند که تهدید وجود دارد اما آرامش خود را حفظ کنند.
- پس از اینکه فردی وضعیت اضطراری را اعلام کرد وی باید مراحل احتمالی اقدام را ارزشیابی کند.
تصمیم اولیه به چند گروه تقسیم می شود؟
تصمیم اولیه می تواند به سه گروه اقدامی زیر تقسیم شود:
– می تواند در همان جایی که هست بماند و منتظر کمک شود؛
– می تواند از مسیرهای متعددی فرار کند؛
– می تواند تلاش کند تا وضعیت اضطراری را کنترل کند.
پیش از اینکه فرد یکی از این مراحل را انتخاب کند، باید گزینه های ایمنی در دسترس را بررسی کند. بررسی گزینه های ایمنی در دسترس اولین بخش های کلیدی است که نیاز به آموزش دارد. به منظور ارزشیابی مؤثر وضعیت های اضطراری، افراد حاضر به اطلاعاتی در مورد اثر شرایط مختلف بر توانایی آن ها در فرار نیاز دارند. به طور معمول افراد حاضر در طبقات فوقانی ساختمان از آسانسور برای رفتن به طبقه همکف استفادهمی کنند.
در طی حریق، این انتخاب می تواند یک انتخاب فاجعه آمیز باشد. با دانستن این موضوع که این مسیر احتمالی فرار، ریسک زیادی را در پی دارد، فرد نمی تواند آن را به طور صحیح ارزشیابی کند.
انتخاب مناسب ترین اقدام ایمنی
هنگامی که انتخاب ها ارزشیابی شدند، افراد باید مناسب ترین اقدام ایمنی را انتخاب کنند.
به محض تصمیم گیری مبنی بر منتظر ماندن فرار یا سعی در کنترل وضعیت اضطراری، افراد حاضر باید انتخاب های موجود را در اقدامی که انتخاب کرده اند مشخص کنند.
در صورت انتخاب گزینه ی فرار، فرد باید مسیرهای قابل دسترس جهت فرار را شناسایی کند. معمولاً چندین راه خروجی وجود خواهد داشت اما همه ی آن ها راه ایمن برای فرار را فراهم خواهند کرد.
هنگامی که انتخاب ها تجزیه و تحلیل شدند، افراد باید گزینه ای را انتخاب کنند که بیشترین شانس فرار موفق را فراهم می کند. به منظور موفق بودن یک فرار، افراد باید مسیرهای خروجی را شناسایی و به آن ها دسترسی پیداکنند، در مسیرهای خروج حرکت کرده و ساختمان را از طریق خروجی ترک و اقدام مناسبی را بعد از خروج از ساختمان در پیش بگیرند.
انتخاب استراتژی منتظر بودن جهت رسیدن کمک
- هنگامی که افراد تصمیم گرفتند استراتژی منتظر بودن جهت رسیدن کمک را انتخاب کنند. باید:
- محل انتظار را تا حد امکان ایمن کنند.
- این به معنی محدود کردن احتمال ورود دود،گازهای ناشی از حریق و گرما است.
- حاضران باید مطمئن شوند که شخص کمک کننده می داند که آنها در کجا منتظرهستند.
- آن ها باید مطمئن شوند محل دقیق شان کجاست و شرایط فعلی شان چیست.
ارزشیابی چندین آیتم برای کنترل وضعیت اضطراری
- اگر افراد تصمیم گرفتند که وضعیت اضطراری را کنترل کنند، چندین آیتم ایمنی باید ارزشیابی شود.
- حریق باید آن قدر کوچک باشد که به آسانی بتوان آن را اطفا کرد.
- فرد به امکانات کنترلی نظیر خاموش کننده های قابل حمل دسترسی داشته باشد.
- فرد مهارت های لازم جهت استفاده از این خاموش کننده ها را داشته باشد.
- فرد باید توجه کند که آیا تلاش جهت کنترل حریق، سایر گزینه های مربوط به ایمنی را حذف خواهد کرد؟
به عنوان مثال اگر حریق نزدیک به تنها خروجی محل است:
- آیا هرگونه تلاش به منظور کنترل حریق می تواند باعث گسترش حریق و بسته شدن خروجی شود؟
- دود و گازهای ناشی از حریق می توانند تهدید کننده فرد باشند؟
- حاضران باید قادر به انتخاب اقداماتی باشند که بیشترین شانس نجات را فراهم می کنند.